Món ăn, bài thuốc từ các loại hạt

Hạt dẻ bổ thận trị đau lưng mỏi gối, đi tiểu nhiều do thận hư. Người Trung Quốc gọi hạt dẻ là “quả của thận”. Hạnh nhân (hạt quả mơ chín) có công dụng giảm ho, nhuận tràng, thông tiện, là vị thuốc tốt cho hệ tiêu hóa.

Hạt hồ đào (hạt óc chó) bỏ vỏ cứng bên ngoài lấy nhân bên trong, tên thuốc là hồ đào nhục. Trong Đông y, hồ đào nhục có vị ngọt, béo, tính ấm, vào các kinh phế, can, thận. Điều trị thận khí hư. Gần đây có tài liệu cho rằng nhân của quả hồ đào có tác dụng điều hòa mỡ máu, tốt cho tim mạch.

Hạt hồ đào (hạt óc chó).

Bổ thận tráng dương, trị chứng thận hư đau lưng: hồ đào nhục 160g, bổ cốt chỉ (sao rượu) 160g, đỗ trọng 160g (tẩm nước muối sao), đại toán (tỏi khô, bỏ vỏ) 160g. Tán bột trộn với mật ong hoàn viên, mỗi viên 5g, ngày uống 2 lần mỗi lần uống 2 viên trước khi ăn. Uống liên tục 30-60 ngày.

Trị chứng liệt dương, di tinh, xuất tinh sớm, sinh lý giảm sút, tinh thần mệt mỏi, choáng váng, tay chân lạnh mà yếu: thục địa 16g, thỏ ty tử 16g, bổ cốt chỉ 12g, bá tử nhân 12g, phục thần 12g, cao ban long 20g, hồ đào nhục 16g. Ngày uống 1 thang, sắc uống trong ngày, uống trước khi ăn.

Bổ can thận, do can thận hư tổn đau nhức trong xương, gãy xương làm cho xương chóng liền: hồ đào nhục 16g, bạch thược 4g, bổ cốt chỉ 12g, câu kỷ tử 6g, đan sâm 12g, đỗ trọng 12g, đương quy 8g, hồng hoa 2g, nhục thung dung 4g, sơn thù 4g, sung úy tử 12g, thỏ ty tử 12g, thục địa 12g. Sắc uống.

Trị chứng đau lưng do thận hàn yếu: Lấy thận lợn 2 quả, bổ đôi làm sạch, mỗi quả thận cho 20g hồ đào nhục vào bên trong, kẹp nướng chín ăn lúc đói, chấm với nước mắm tỏi pha loãng, uống với 30ml rượu sạch. Cách ngày ăn 1 lần, ăn liên tục 7-10 ngày

Hạnh nhân: Hạt cứng, có nhân nguyên vẹn, chắc, nhiều dầu, màng nhân mỏng, màu nâu vàng, không mùi. Khi dùng phơi khô hoặc sao vàng, không mốc mọt là tốt. Dược liệu tính hơi ôn, vị ngọt, tính bình, vào 2 kinh phế và đại tràng.

Cháo hạnh nhân: Hạnh nhân 30g, bỏ vỏ, sao vàng, nghiền bột nấu chung với gạo thành cháo. Chia ăn trong ngày vào lúc đói. Công dụng trị hen suyễn, chân phù nề, đái són.

Trà hạnh nhân hoa cúc: Hạnh nhân 12g, hoa cúc 12g. Hạnh nhân bỏ vỏ và đầu nhọn, giã dập, hoa cúc rửa sạch. Đun sôi uống thay trà. Dùng cho người bị phong nhiệt gây đau đầu, đau mắt đỏ sưng rát, tăng huyết áp, hoa mắt, chóng mặt.

Nước lê hạnh nhân: Hạnh nhân 12g, lê 1 quả , đường phèn vừa đủ. Hạnh nhân bỏ vỏ và đầu nhọn, giã dập, lê rửa sạch, thái miếng, thêm nước sâm sấp, đun sôi nhỏ lửa 5-10 phút rồi cho đường phèn vào. Ăn lê, uống nước. Công dụng bổ phế, giảm ho, dùng cho người ho nhiều, ho khan, không có đờm, miệng khô.

Cháo hạnh nhân, ý dĩ: Hạnh nhân 8g, trần bì 6g, hạt ý dĩ 30g, gạo lứt 100g. Hạnh nhân, trần bì sắc lấy nước, cho ý dĩ và gạo lứt vào nấu cháo ăn. Công dụng bổ tỳ vị, hóa đờm, tiêu thấp, trị chứng chóng mặt, buồn nôn, ăn uống kém, mệt mỏi, ngủ hay mơ, buồn bực trong lòng.

Mật ong hạnh nhân: Hạnh nhân 30g, mật ong 100ml, sữa bò tươi 600ml. Hạnh nhân giã dập, bọc trong giấy ép bỏ dầu, đun sôi với 400 ml nước, rồi cho mật ong và sữa bò vào. Uống ấm trong ngày. Dùng cho người phế hư, ho khan, hư lao, ho lâu ngày, đại tiện táo kết.

Hạt dẻ là loại hạt chứa tương đối ít calo, ít chất béo nhưng lại giàu khoáng chất, vitamin… Theo Đông y, hạt dẻ vị ngọt tính ôn, vào tỳ, vị, có tác dụng bổ tỳ kiện vị, bổ thận cứng gân, có tác dụng trị bệnh đau lưng mỏi gối, đi tiểu nhiều do thận hư.

Chữa đau mỏi lưng gối: Hạt dẻ bỏ vỏ 50g, cật heo 1 quả. Hạt dẻ bổ đôi, cật heo bổ đôi, bỏ lõi trắng, rửa sạch. Cho 2 thứ vào nồi, đổ nước sâm sấp, gia vị vừa đủ, hầm mềm, chia ăn vài lần trong ngày.

Chữa tiêu chảy mạn tính: Hạt dẻ bỏ vỏ 50g, dạ dày heo 1 cái. Hạt dẻ bổ đôi, dạ dày rửa sạch, thái miếng. Cho 2 thứ vào nồi, đổ nước vừa đủ, đun nhỏ lửa cho đến khi hạt dẻ mềm, dạ dày chín, thêm gia vị, chia ăn trong ngày.

Chữa viêm phế quản, ho lâu ngày, sức khỏe yếu: Hạt dẻ bỏ vỏ 100g, móng giò heo 2 cái. Hạt dẻ bổ đôi, móng giò rửa sạch. Cho nước, gia vị vừa đủ. Hầm mềm. Chia ăn làm nhiều lần.

Chữa mất ngủ, hồi hộp, đánh trống ngực: Hạt dẻ, hạt sen mỗi thứ 50g, hồng táo 5-7 quả, cho lượng nước vừa phải, đun chín thêm đường phèn, uống trước khi đi ngủ khoảng 2 giờ.

BS. Lê Thị Hương